Samanyolu’nda dev dalga tespit edildi

Avrupa Uzay Ajansı’na (ESA) ait Gaia uydusunun topladığı yeni veriler, Samanyolu galaksisinin dış bölgelerinde dev bir dalganın oluştuğunu ortaya koydu. Bilim insanlarına göre bu devasa “kozmik dalga”, geçmişte yaşanan büyük bir çarpışmanın izlerini taşıyor.

İtalya Ulusal Astrofizik Enstitüsü’nden Eloisa Poggio liderliğindeki ekip, Samanyolu’nun dış diskinde yer alan yaklaşık 17 bin genç dev yıldız ve 3 bin 400 değişken (Cepheid) yıldızın hareketlerini inceledi. Bulgular, yıldızların yukarı-aşağı yönlü hızlarında düzenli bir “dalga hareketi” olduğunu gösterdi.

Araştırmacılara göre bu dalgalar, gölde atılan bir taşın ardından su yüzeyinde oluşan halkalara benziyor. Dalganın genliği, yani yukarı ve aşağı yönlü salınım miktarı, galaksi merkezinden uzaklaştıkça artıyor.

Bilim insanları, bu kozmik dalgayı tetikleyen olayın kaynağını kesin olarak bilmiyor. Ancak en güçlü ihtimallerden biri, Samanyolu’nun hâlen etkileşimde olduğu Sagittarius cüce galaksisi.

Uzmanlara göre bu küçük galaksi, Samanyolu diskinin içinden geçmiş olabilir; tıpkı bir gölete atılan taş gibi galaksi boyunca dalgalar oluşturmuş olabilir.

Gaia verileri, Samanyolu’nun düz ve sakin bir yapıda olmadığını, aksine eğrilmiş ve dalgalı bir disk yapısına sahip olduğunu bir kez daha doğruladı. Araştırmacılar, “Elde edilen bulgular, galaksi merkezinden dışa doğru yayılan dikey bir dalga olduğunu gösteriyor,” ifadesini kullandı.

Bu dalganın, galaksinin gaz tabakasında başlayıp genç yıldızlara da aktarılmış olabileceği düşünülüyor.

Bilim insanları, 2026’da yayımlanması planlanan Gaia’nın dördüncü veri setiyle (DR4) bu dalganın kaynağını daha net incelemeyi hedefliyor.

Poggio, “Bu dalganın Sagittarius galaksisiyle mi, yoksa daha küçük yapılarla mı bağlantılı olduğunu anlamak için çok daha geniş veriye ihtiyacımız var,” dedi.

Yeni bulgular, Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlandı ve Samanyolu’nun hâlâ dinamik, yaşayan bir galaksi olduğunu bir kez daha kanıtladı.